Κώστας Μαλάμος (1913-2007). Ζωγράφος, χαράκτης, εκπαιδευτικός.

Ο Κώστας Μαλάμος γεννήθηκε το 1913 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου οι γονείς του είχαν αυτοεξοριστεί για να αποφύγουν διώξεις των Τούρκων. Έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, Ζίτσα, στην οποία επέστρεψε η οικογένεια μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου, και αργότερα εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα. Το 1931 ήρθε στην Αθήνα με υποτροφία του ιδρύματος Α. Φιλίτη και την επόμενη χρονιά έγινε δεκτός στην ΑΣΚΤ (1932-1937), με δασκάλους τους Ο. Αργυρό, Π. Μαθιόπουλο και Π. Παρθένη. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του τιμήθηκε με επαίνους και βραβεία.
Το 1938 διορίστηκε στο καλλιτεχνικό τμήμα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, απ’ όπου τον απέλυσε η κατοχική κυβέρνηση. Το 1943 προσλήφθηκε στη μέση εκπαίδευση ενώ το 1944 απέρριψε το διορισμό του στη θέση του διευθυντή του παραρτήματος της ΑΣΚΤ στην Τήνο, με επακόλουθο να απολυθεί εκ νέου. Το 1946 ανέλαβε τη διδασκαλία των Τεχνικών στο Κολλέγιο Αθηνών (1946-1975) και την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε υποτροφία της Γαλλικής κυβέρνησης για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Παρίσι, υποτροφία που δεν αποδέχθηκε λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων. Από το 1958 και για  πέντε περίπου χρόνια δίδαξε σχεδιασμό γραμμάτων στη Σχολή Βακαλό.
Πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στα Ιωάννινα το 1933 ενώ το 1946 παρουσίασε για πρώτη φορά έργα του στο αθηναϊκό κοινό σε ομαδική έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Το 1948 μαζί με τη σύζυγό του, Ιωάννα Μητσέα και τον Νίκο Νάκη (Καρτσωνάκη), αμφότεροι καθηγητές καλλιτεχνικών στο Κολλέγιο Αθηνών, παρουσίασαν έργα τους στο Κολλέγιο Αθηνών, εγκαινιάζοντας έτσι το θεσμό εκθέσεων σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης για εκπαιδευτικούς λόγους. Ακολούθησαν και άλλες πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Κώστας Μαλάμος ακολούθησε το ρεύμα του ρεαλισμού. Ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την προσωπογραφία και την απεικόνιση σκηνών από την καθημερινότητα ενώ φιλοτέχνησε τοιχογραφίες σε εκκλησίες και δημόσια κτήρια.
Το 1960 ίδρυσε στα Ιωάννινα την Πινακοθήκη Νεοελληνικής Τέχνης. Το 1972 τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ζωγραφικής και το 1994 του απονεμήθηκε Μετάλλιο από τους δήμους Αθηναίων και Ιωαννίνων. Το 1992 ήταν υποψήφιος του βραβείου UNESCO για την Ειρήνη και το 1994 τιμήθηκε με το Χάλκινο Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων και πρόεδρος της Καλλιτεχνικής επιτροπής της Εθνικής Πινακοθήκης. Μέσω δικών του ενεργειών, δημιουργήθηκε στη Ζίτσα η Πινακοθήκη Χαρακτικής, η οποία αριθμεί πάνω από 200 έργα κυρίως χαρακτικά, δωρεά του καλλιτέχνη και εμπλουτισμένη με έργα σύγχρονων καλλιτεχνών. Από το 1981 ήταν εκλεγμένο μέλος του Σωματείου του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Το 1994 πραγματοποιήθηκε αναδρομική έκθεση του έργου του στην γκαλερί «Αργώ». 
Ο Κώστας Μαλάμος απεβίωσε στην Αθήνα το 2007. Στο στερνό του ταξίδι εκ μέρους της Κολλεγιακής οικογένειας τον αποχαιρέτησε ο παλιός μαθητής του Απόστολος Δοξιάδης, μέλος του Δ.Σ. του ΕΕΙ. Έργα του Κώστα Μαλάμου βρίσκονται σήμερα σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως στην Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, το Προεδρικό Μέγαρο, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Δήμο Ιωαννίνων, το Δήμο Αθηναίων, στα Υπουργεία Παιδείας, Εξωτερικών, Βορείου Ελλάδας, σε Ελληνικές Πρεσβείες στο εξωτερικό κ.α. 

Πηγές: Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, 1999, σσ. 26-29.

           Κώστας Μαλάμος: ζωγραφική. Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, 1994

           Εθνική Πινακοθήκη, www.nationalgallery.gr/artist/malamos-konstantinos/

           Πινακοθήκη Χαρακτικής Δήμου Ζίτσας pinakothiki-zitsas.com/κώστας-μαλάμος/

Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου (1913-2004). Ζωγράφος, εκπαιδευτικός.

Η Ιωάννα Μητσέα Μαλάμου γεννήθηκε το 1913 στην Αθήνα και ήταν σύζυγος του ζωγράφου Κώστα Μαλάμου. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ, με δασκάλους τους Π. Μαθιόπουλο, Ο. Αργυρό και Κ. Παρθένη. Το πλούσιο σε όγκο έργο της περιλαμβάνει πολυπρόσωπες σκηνές από την καθημερινή ζωή, τοπία και νεκρές φύσεις. Το αγαπημένο της όμως θέμα ήταν οι ανθογραφίες με παστέλ. Στις συνθέσεις της υιοθέτησε μια ακαδημαϊκή ρεαλιστική τεχνοτροπία, ενώ αναγνωρίζονται και ορισμένα στοιχεία που σχετίζονται με τις κατακτήσεις των μεταϊμπρεσιονιστικών καλλιτεχνικών κινημάτων. Από το 1947 έως το 1980 δίδαξε καλλιτεχνικά μαθήματα στο Κολέγιο Αθηνών.

Παρουσίασε τα έργα της σε  πολλές ατομικές (Κολέγιο Αθηνών 1971, 1978, 1987, «Αργώ» 1981, 1986, 1997,  «Έκφραση» 1987,  Π.Δ. Λάρισας 1987,  «Σκουφά» 1989,  «Έρσης» 1990, «Astra» 1993 κ.α.) και ομαδικές εκθέσεις (Πανελλήνιες 1948, 1957, 1960, 1963, 1969, 1971, 1975, Π.Κ.Δ. Αθηναίων, 1976, 1993, «Artigraf» 1987 κ.α.). Για την προσφορά της τιμήθηκε με το Μετάλλιο της Πόλης του Παρισιού (1969), με το Μετάλλιο του Δήμου Αθηναίων (1973) και του Δήμου Πειραιά (1976). Απεβίωσε το 2004. Έργα της βρίσκονται σήμερα στην ΕΜΠΑΣ, στην Πινακοθήκη Αβέρωφ, στις Π.Δ. Ιωαννίνων, Λάρισας κ.α.

Πηγές: Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, 1999, σ. 120.

Χρύσανθος, Χρήστου. Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου: ζωγραφική. Μέλισσα, 1997.

Βιβλία για τον Κώστα Μαλάμο και την Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου διαθέσιμα στη βιβλιοθήκη

Χρύσανθος, Χρήστου.Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου: ζωγραφική. Μέλισσα, 1997. (ART 759.9495 IΩΑ)

Χρύσανθος, Χρήστου. Κώστας Μαλάμος: ζωγραφική. Μέλισσα, 1994. (ART 759.9495 ΧΡΗ)

Κώστας Μαλάμος: ζωγράφος καθηγητής Κολλεγίου Αθηνών: βιογραφικόν σημείωμα, κριτικαί ομιλίαι, άλλαι εργασίαι: υπόμνημα προς το Εθνικόν Μετσόβιον Πολυτεχνείον. 1966. (ΕΙΔΣΥΛΛ 759.9495 ΜΑΛ)

Βιβλία με εικονογράφηση Κώστα Μαλάμου διαθέσιμα στη βιβλιοθήκη

Swift, Jonathan. Τα ταξίδια του Γκιούλλιβερ. Αστήρ Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, 1983. (ΕΦΗΒΙΚΟ M SWI) 

Ηλιάσκος, Ηλίας. Use your English. Part 1. A beginners’ English course for Greek boys and girls. Athens College, 1969. (ΕΙΔΣΥΛΛ 428.24 ΗΛΙ)

Ηλιάσκος, Ηλίας. Use your English. Part 1. A beginners’ English course for Greek boys and girls. Athens College, 1966. (ΕΙΔΣΥΛΛ 428.24 ΗΛΙ)

Βικέλας, Δημήτρης. Λουκής Λάρας. Αστήρ, 1959. (ΕΦΗΒΙΚΟ Μ ΒΙΚ)

Ηλιάσκος, Ηλίας. Use your English: α beginners’ English course for Greek children. Athens College, 1957. (ΕΙΔΣΥΛΛ 428.24 ΗΛΙ) 

Ιγγλέσης, Νίκος. Οι μεγάλοι εξερευνηταί. Ν. Αλικιώτης, 1956-1957. (ΕΦΗΒΙΚΟ Μ ΙΓΓ)

Μοσκόβη, Ειρήνη. Παραμύθια της πατρίδας μου. Α. Μαυρίδης, 1953. (ΕΦΗΒΙΚΟ Δ ΜΟΣ)

Papini, Giovanni. Ιστορία του Χριστού. Αστήρ, 1954. (232.9 PAP)

Ο Κώστας Μαλάμος & η Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου στο Κολλέγιο μέσα από φωτογραφικά στιγμιότυπα

Τιμώντας τον Κώστα Μαλάμο και την Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου στα Κολλεγιακά έντυπα

Η ετήσια έκδοση του τελειοφοίτων του Κολλεγίου Αθηνών Θησαυρός τίμησε δύο διαδοχικά έτη (1967, 1968)  το ζεύγος Μαλάμου συμπεριλαμβάνοντας στις σελίδες του φωτογραφίες έργων τους με τα οποία συμμετείχαν σε Πανελλήνιες και Διεθνείς Εκθέσεις Ζωγραφικής.

Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες και διαδικτυακές πηγές για τον Κώστα Μαλάμο & την Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου

pinakothiki-zitsas.com/%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%82/ (Πινακοθήκη Ζίτσας; Βιογραφικά στοιχεία για τον Κώστα Μαλάμο)

www.averoffmuseum.gr/zografiki/metsobo-monastiri-agioy-nikolaoy (Έργα του Κώστα Μαλάμου στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο)

www.nationalgallery.gr/artist/malamos-konstantinos/ (Έργα του Κώστα Μαλάμου στην Εθνική Πινακοθήκη)

www.ert.gr/ert-arxeio/i-exegersi-toy-polytechneioy-os-kallitechniki-empneysi/ (Το ζεύγος Μαλάμου μιλάει στην εκπομπή της ΕΡΤ «Πολυτεχνείο: εικαστική μαρτυρία» για το ρόλο του Πολυτεχνείου ως καλλιτεχνικό ερέθισμα. Έτος παραγωγής 1986)

www.konstantakopoulos.gr/5851/%CE%B7-%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%BB (Δημήτρης Παυλόπουλος, «Η Εξέγερση των εικαστικών για το Πολυτεχνείο», Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος, 17 Νοε. 2018)

urbanguru.gr/synentefkseis/o-yperochos-kostas-malamos-kai-i-pinakothiki-charaktikis-sti-zitsa/ («Ο υπέροχος Κώστας Μαλάμος και η Πινακοθήκη Χαρακτικής στη Ζίτσα», Urban guru, 28 Σεπτ. 2023)

www.youtube.com/watch?v=YaLrgtjhwt8 (Βίντεο από την έκθεση ζωγραφικής της Ιωάννα Μητσέα-Μαλάμου: "Η ποιητική του οικείου" στο Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή, 21/11/2022 – 24/02/2023)

www.giannena-e.gr/politismos/ektheseis/187-Idryma-Gani-Ekthesi-Zografikis-Ioanna-Mitsea-Malamou-21-11-2022.aspx (Κριτική παρουσίαση της έκθεσης της Ιωάννας Μητσέας-Μαλάμου «Η Ποιητική του οικείου»)

www.rizospastis.gr/story.do?id=2273216 (Η αναγγελία του θανάτου της Ιωάννας Μητσέ-Μαλάμου στον αθηναϊκό τύπο)

ideostrovilos.gr/texnes/o-kostas-malamos-i-genia-tou-30-kai-to-atelie-tou-kourmpe (Μαριάννα Καραβασίλη, «Ο Κώστας Μαλάμος, Η Γενιά του ’30 και το ατελιέ του Κουρμπέ», Τέχνες, 5 Φεβ. 2021)

peritexnisologos.blogspot.com/2017/03/1913-2007.html (Η ζωή και το έργο του Κώστα Μαλάμου στο Περίτεχνος Λόγος)

www.giannena-e.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/ekdiloseis/2biografiko%20Malamos%20Kostas.aspx (Βιογραφικά στοιχεία για τον Κώστα Μαλάμο)

www.kathimerini.gr/opinion/694306/kostas-malamos-afieroma-sta-90-toy-chronia-ekthesi-zografikis-stin-gkaleri-argo-me-erga-poy-paroysiazontai-gia-proti-fora/ («Κώστας Μαλάμος Αφιέρωμα στα 90 του χρόνια, Έκθεση ζωγραφικής στην Γκαλερί Αργώ με έργα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά», Καθημερινή, 27 Φεβ. 2004)

paletaart.wordpress.com/2012/07/11/%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-kostas-malamos-1913-2007/ (Παρουσίαση έργων του Κώστα Μαλάμου στο Paletaart)

ikastikos-kiklos.com/%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CF%89%CF%81%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%82/?srsltid=AfmBOooxyAV379BEe4zTydovwY58558KkncDTc9hIkKah3N5L_h7VqnK (Έκθεση του Κώστα Μαλάμου με τίτλο «Μεταλλωρύχοι» στον Εικαστικό Κύκλο, 17 Μαρτίου – 9 Απριλίου 2005)