Το Primary Years Programme (PYP) είναι ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διεθνούς εκπαίδευσης που σχεδιάσθηκε από τον Οργανισμό International Baccalaureate® (IB) για παιδιά ηλικίας Νηπιαγωγείου και Δημοτικού (3-12 ετών).
O κώδικας αξιών ενός PYP σχολείου οφείλει να αντικατοπτρίζει τη Δήλωση Αποστολής του ΙΒ για τη δημιουργία ενός καλύτερου και πιο ειρηνικού κόσμου, μέσα από διδακτικές προσεγγίσεις που σχεδιάζονται και υλοποιούνται βάσει των προτύπων και πρακτικών του ΙΒ.
Εφαρμόζεται σε περισσότερες από 150 χώρες σε όλον τον κόσμο, τόσο σε διεθνή σχολεία όσο και σε σχολεία που εφαρμόζουν το εθνικό πρόγραμμα σπουδών της χώρας τους.
Παρέχοντας ένα γενικό πλαίσιο μαθησιακής εμπειρίας, το PYP δίνει τη δυνατότητα στα σχολεία να εναρμονίσουν τους στόχους των εθνικών προγραμμάτων σπουδών τους με την εκπαιδευτική φιλοσοφία των προγραμμάτων του ΙΒ, υιοθετώντας από τη μία κοινές αρχές και από την άλλη διατηρώντας την ιδιαίτερη ταυτότητά τους.
Δεν διαφοροποιεί το πρόγραμμα σπουδών των εκάστοτε κρατικών εκπαιδευτικών συστημάτων, αλλά αναδιαμορφώνει τον τρόπο και τη διδακτική προσέγγιση των γνώσεων που καλλιεργούνται στους μαθητές, ώστε οι τελευταίοι να εμβαθύνουν στη μάθηση συμμετέχοντας ενεργά και βιωματικά και αναπτύσσοντας την κρίση τους.
Ολιστική Εμπειρία
Το PYP συμβάλλει ενεργά σε μία ολιστική εκπαιδευτική εμπειρία, όπου μέσα από την αναζήτηση και την ανακάλυψη, μαθητές, εκπαιδευτικοί και σχολική κοινότητα συνεργάζονται και διασυνδέουν παλαιές με νέες εμπειρίες, εμβαθύνουν στη γνώση, διευρύνουν τις αντιλήψεις τους και βελτιώνουν τον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τον κοινωνικό και φυσικό κόσμο.
To PYP στηριζόμενο σε μια φιλοσοφία που αναγνωρίζει τη φυσική περιέργεια, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται κριτικά και να αναστοχάζεται, παρέχει ένα ενδιαφέρον μαθησιακό περιβάλλον, γεμάτο ευκαιρίες για προβληματισμό, αναζήτηση και ανακάλυψη των δεσμών της γνώσης με τη ζωή, συνδέοντάς τη με τον κόσμο γύρω του.
Αξιοποιώντας τις προηγούμενες γνώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μαθητή, το Πρόγραμμα συμβάλλει στην ολιστική ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Για τον λόγο αυτό, στο κέντρο της φιλοσοφίας όλων των προγραμμάτων του International Baccalaureate® (IB) βρίσκεται το Προφίλ του Μαθητή (ΙΒ Learner Profile), που αποτελείται από δέκα χαρακτηριστικά (attributes) και έχουν ως στόχο την υιοθέτηση μιας δια βίου αγάπης για τη μάθηση και την ολόπλευρη ανάπτυξη του μαθητή μέσα από την ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων (Αpproaches to Learning skills).
Συγκεκριμένα, τα παιδιά καλούνται να καλλιεργήσουν σταδιακά ένα εύρος κοινωνικών δεξιοτήτων (social skills), δεξιοτήτων επικοινωνίας (communication skills), σκέψης (thinking skills), έρευνας (research skills) και αυτοδιαχείρισης (self-management skills).
Οι μαθητές ενός PYP σχολείου ανακαλύπτουν εσωτερικά κίνητρα μάθησης και ενθαρρύνονται διαρκώς να διευρύνουν και να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους, να αναπτύσσουν σταδιακά τις προαναφερθείσες δεξιότητες και να υιοθετούν υπεύθυνες στάσεις ζωής. Αυτό το τρίπτυχο, άλλωστε, αντανακλά τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα: Να είναι ικανοί να προσεγγίζουν διερευνητικά και διαθεματικά τη γνώση, να καλλιεργήσουν δεξιότητες (skills), να αναπτύξουν στάσεις ζωής (attitudes) και να ευαισθητοποιηθούν ως πολίτες του κόσμου.
Η δράση (action) στην οποία εμπλέκονται οι μαθητές τούς κάνει να συνειδητοποιούν και να αξιοποιούν τις δυνατότητές τους, αλλά και να νιώθουν την ανάγκη να μετουσιώσουν σε πράξη όσα έμαθαν. Επίσης, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να κάνουν επιλογές (choices), να έχουν τη δική τους «φωνή» (voice) και σταδιακά να αναλαμβάνουν προσωπικά την ευθύνη (ownership) στη διεργασία της μάθησης.
Κατά αυτόν τον τρόπο, η παιδαγωγική διαδικασία στοχεύει και καλύπτει τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και σε κοινωνικοσυναισθηματικό τις ανάγκες των μαθητών. Επιπλέον, τα οφέλη αυτής της ισορροπημένης μαθησιακής λειτουργίας επεκτείνονται εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Απώτερος σκοπός της όλης διαδικασίας, είναι οι μαθητές, ως κριτικά σκεπτόμενοι και ευαισθητοποιημένοι πολίτες, να αυτενεργούν (agency) και να αναλαμβάνουν υπεύθυνη δράση (action) προς όφελος της κοινωνίας, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν επιτυχημένα σε ένα διεθνές περιβάλλον τόσο τώρα όσο και στο μέλλον.
Διάρθρωση του ΡΥΡ
Το PYP, όπως και όλα τα προγράμματα του IB, στηρίζονται στη διαθεματικότητα και την έρευνα, που σημαίνει ότι οι μαθητές διερευνούν σημαντικές έννοιες μέσα από όλα τα γνωστικά αντικείμενα.
Μέσα από ένα διαθεματικό και διεπιστημονικό πλαίσιο προσέγγισης της διδακτέας ύλης, το PYP προτρέπει τους μαθητές να ανακαλύψουν τον εαυτό τους και τις ιδιαίτερες δεξιότητές τους και μέσα από αυτήν τη διαδικασία τούς ενθαρρύνει να αντιληφθούν με βάση τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά τους ολόκληρο τον κόσμο.
Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω του Διαθεματικού Προγράμματος Έρευνας (Programme of Inquiry), το οποίο αναπτύσσεται σε έξι διαθεματικούς άξονες (transdisciplinary themes). Οι άξονες αυτοί αποτελούν το πρίσμα μέσα από το οποίο οι μαθητές προσεγγίζουν τη γνώση και είναι οι εξής:
Ποιοι είμαστε
Πού βρισκόμαστε στον χώρο και τον χρόνο
Πώς εκφραζόμαστε
Πώς λειτουργεί ο κόσμος
Πώς οργανώνουμε τον εαυτό μας
Πώς μοιραζόμαστε τον πλανήτη
Οι εκπαιδευτικοί αναδιαρθρώνουν το εθνικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών με βάση τους συγκεκριμένους αυτούς διαθεματικούς άξονες, ώστε να έχει συνάφεια με τον πραγματικό κόσμο και να ανταποκρίνεται στις ανωτέρω διεπιστημονικές/διαθεματικές αναζητήσεις. Μέσω αυτών, οι μαθητές συμμετέχουν ουσιαστικά στη διαδικασία της μάθησης, δουλεύουν συνεργατικά, προτείνουν και αναπτύσσουν ιδέες, αφομοιώνουν την ύλη εμπειρικά και μαθαίνουν να αξιολογούν καταστάσεις, να χρησιμοποιούν την κρίση τους και να αυτοαξιολογούνται.
Οι διαθεματικοί άξονες (transdisciplinary themes) οργανώνουν το περιεχόμενο της γνώσης σε 6 Διαθεματικές Ενότητες Έρευνας (Units of Inquiry) ανά τάξη. Η επιλογή των θεμάτων με τα οποία θα ασχοληθούν οι μαθητές γίνεται με βάση τις ανάγκες τους ανά ηλικία, τα ενδιαφέροντά τους και την κάλυψη της ύλης, έτσι όπως ορίζεται από το Εθνικό Πρόγραμμα Σπουδών.
Η επιλογή των θεμάτων και ο σχεδιασμός αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών της τάξης και η διάρκειά τους κυμαίνεται από τέσσερις έως έξι εβδομάδες.
Σε κάθε τάξη έχουν επιλεγεί να αναπτυχθούν και να εφαρμοσθούν διαφορετικές ενότητες, σύμφωνα με τον σχεδιασμό κάθε ομάδας. Στις Διαθεματικές Ενότητες Έρευνας (Units of Inquiry) εντάσσονται όλες οι μαθησιακές περιοχές: Γλώσσα (Ελληνικά και Αγγικά), Μαθηματικά, Φυσικές και Κοινωνικές Επιστήμες, Τέχνες (Θεατρικό Παιχνίδι, Μουσική), Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη/Φυσική Αγωγή.
Η βασική δομή της Διαθεματικής Ενότητας Έρευνας (Unit of Inquiry) ακολουθεί την εννοιολογική προσέγγιση της γνώσης (concept-based learning) και είναι η εξής:
Κεντρική ιδέα (Central idea)
Έννοιες - κλειδιά (Key concepts)
Σχετικές έννοιες (Related concepts)
Πεδία έρευνας (Lines of inquiry)
Μέσω αυτών, οι μαθητές καθοδηγούνται κατάλληλα να οργανώσουν τη γνώση με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, ανακαλύπτοντας μοτίβα, κοινές αρχές και διεργασίες, κάνοντας αναγωγές και συνδέοντας οι ίδιοι αυτά που ήδη γνωρίζουν με νέες καταστάσεις, κατανοώντας καλύτερα τα ολοένα και εναλλασσόμενα δεδομένα του σύγχρονου κόσμου.
Αναπτύσσουν και μοιράζονται ιδέες, διερευνούν και συνδέουν τη γνώση με την πραγματική ζωή, καλλιεργώντας τις δεξιότητες που τους καθιστούν στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Ο ρόλος τους είναι ενεργητικός και καταλυτικός όντας πρωταγωνιστές στο ταξίδι της γνώσης.